วงจรชีวิตและความเป็นอยู่ของปลวกภายในอาณาจักร?

ปลวกเรียกได้ว่าเป็นแมลงที่หลายคนไม่อยากเห็นมันอยู่ภายในบ้านของตัวเอง แต่รู้หรือไม่ว่าปลวกมีทั้งที่เป็นมิตรและเป็นศัตรูต่อระบบนิเวศนะครับ

ปลวก เรียกได้ว่าเป็นแมลงที่หลายคนไม่ต้องการให้อยู่ภายในบ้านของเรา แต่รู้ หรือไม่ว่าปลวกมีทั้งเป็นมิตร และเป็นศัตรู ต่อระบบนิเวศ ปลวกบางตระกูลนั้นจะคอยย่อยสารอินทรีย์จากซากพืชต่างๆ ทำให้ดินนั้นมีคุณภาพที่ดีในการดำรงชีวิตของพืชพรรณต่างๆ แต่ปลวกบางชนิดก็เป็นศัตรูตัวร้ายสำหรับบ้านของเรา เพราะปลวกต้องกินอาหารเหมือนมนุษย์แต่สิ่งที่มันกินเป็นหลัก คือ เซลลูโลส ซึ่งเป็นส่วนประกอบที่สำคัญของไม้ต่างๆ จึงเป็นเหตุที่ไม่ควรมีปลวกอาศัยภายในบ้านของลูกค้า

ภายในประเทศของเรานั้นมีปลวกอยู่ร้อยกว่าชนิด แต่มีเพียงแค่สิบกว่าชนิดเท่านั้นที่เป็นภัยอันตรายที่กิน บ้านไม้ เฟอร์นิเจอร์ที่ทำจากไม้ ปลวกใต้ดิน ส่งผลกระทบอย่างมากต่อเศรษฐกิจการทำลายของปลวก จึงส่งผลให้เกิดความเสียหายต่อ อาคาร บ้าน เรือน และวัสดุที่ทำจากไม้คิดเป็นมูลค่าปีละหลายสิบล้านบาท โดยที่พวกปลวกจะเริ่มลงไปสร้างรังใต้ดิน และทำท่อทางเดินมาจากรอยแตกของพื้นคอนกรีต

ปลวกเป็นแมลงที่มีสังคม โดยที่ปลวกเหล่านี้จะอาศัยอยู่ในรังเดียวกัน ซึ่งประชากรภายในรังนั้นก็ขึ้นอยู่กับขนาดของรัง โดยปลวกชนิดทั่วไปนั้นมีนิสัยไม่ชอบแสงสว่าง ชอบอาศัยอยู่ในที่อับชื้น โดยภายในรังของพวกมันจะมีการแบ่งวรรณะโดยมีราชินีเป็นผู้กำหนด สามารถแบ่งเป็น 3 วรรณะ ได้แก่

1.วรรณะสืบพันธุ์

เป็นปลวกสืบพันธุ์ เรียกอีกอย่างว่า แมลงเม่า มีทั้งที่เป็นเพศผู้ และเพศเมีย (ซึ่งจะเป็นราชาและราชินี ภายในรัง) ทำหน้าที่สืบพันธ์ และขยายเผ่าพันธุ์ของปลวก โดยพวกมันจะบินออกจากรังในช่วงที่สภาพอากาศมีความเหมาะสมในการผสมพันธุ์ และจะต้องอยู่ในช่วงพลบคํ่าระหว่าง 6 โมงเย็นถึง 1 ทุ่ม โดยที่พวกมันจะบินมาเล่นไฟ เพื่อจับคู่กัน จากนั้นพวกมันหาพื้นที่ในการวางไข่เมื่อพบพื้นที่แล้ว พวกมันจะทำการสลัดปีกทิ้งไป และลงไปในดินเพื่อสร้างอาณาจักรของพวกมันต่อไป

2.วรรณะกรรมกร

เป็นปลวกที่มีลักษณะเล็กตัวสีขาวนวล ไม่มีตา ไม่มีเพศ ไม่มีปีก โดยที่มันจะใช้หนวดในการรับความรู้สึกในการคลำทาง และพวกมันจะแยกแยะกันและกันได้ ผ่านทางกลิ่น นั่นเอง พวกมันทำหน้าที่เกือบทุกอย่างภายในรังตั้งแต่หาอาหารให้ราชาราชินี และดูแลตัวอ่อนของปลวก ดูแลไข่เพาะเลี้ยงเชื้อรา ร่วมถึงซ่อมแซมรังที่ถูกทำลายตลอดจนทำความสะอาดรัง

3.วรรณะทหาร

เป็นปลวกที่มีหัวโตกว่าทุกวรรณะ มีความเข้มอย่างเห็นได้ชัด มีกรามที่แข็งแรงและใหญ่ เพื่อใช้ในการต่อสู้จากศัตรูภายนอกที่จะเข้ามาภายในรัง ซึ่งไม่มีเพศ ไม่มีตา ไม่มีปีก เช่นเดียวกับวรรณะกรรมกร

การสร้างอาณาจักรปลวก

เมื่อคู่ปลวกที่เป็นแมลงเม่าได้ทำการผสมพันธุ์และเลือกที่วางไข่ได้แล้ว ปลวกจะทำการปรับสภาพดินให้เหมาะกับการอยู่อาศัย จึงจะเริ่มวางไข่โดยที่มันจะวางไข่ฟองเดี่ยวๆ และจะเพิ่มจำนวนไปเรื่อยๆ เมื่อถึงเวลาไข่จะฝักออกมาเป็นตัวอ่อน (Larva) และจะเจริญเติบโตด้วยการลอกคราบ โดยไข่ที่ฝักออกมาช่วงแรกจะไม่มีปีกและเป็นหมัน สารเคมีที่เรียกว่า ฟีโรโมน (pheromone) ซึ่งถูกผลิตมาจากทางทวารหนักของราชินี เพื่อกำหนดให้ตัวอ่อนพัฒนาไปสู่วรรณะต่างๆ เช่น ปลวกงาน (Worker Termite) ปลวกทหาร (Soldier Termite) บางส่วนก็จะเจริญเติบโตไปเป็นวรรณะสืบพันธ์รอง (Supplementary Queen and King) ทำหน้าที่ผสมพันธุ์และออกไข่แทนราชาและราชินี ในกรณีที่ราชาหรือราชินีตาย

ชนิดที่อยู่อาศัยของปลวก

ในประเทศเราได้มีการสำรวจแล้วพบว่า มีปลวกอยู่ 27 สกุล 74 ชนิด แบ่งตามที่อยู่อาศัยได้เป็นกลุ่มใหญ่ๆ ได้ดังนี้

1.ปลวกที่อาศัยอยู่ในเนื้อไม้ (Wood dweller termite)

จำเป็นที่ไม้นั้นมีชีวิตหรือไม่มี เพราะปลวกต้องการเซลลูโลสเป็นอาหาร จึงไม่จำเป็นที่ไม้ต้องมีชีวิต และยังแบ่งได้อีก 2 ชนิดดังนี้

- ปลวกที่อาศัยอยู่ในไม้เปียก (damp-wood termites) เป็นปลวกที่ต้องการความชื้นในการดำรงเผ่าพันธุ์ เพราะลำพังแค่ตัวมันเองไม่สามารถย่อยเซลลูโลสได้ มันจึงจำเป็นต้องใช้นํ้าในการย่อย ปลวกชนิดนี้จะชื่นชอบความเย็น ได้แก่ปลวกในสกุล

-ปลวกที่อาศัยอยู่ในไม้แห้ง (dry-wood termites) เป็นปลวกที่ชอบอยู่อาศัยในที่แห้งแล้ง ต้องการความชื้นเพียงเล็กน้อยเท่านั้น มักพบได้ในท่อนไม้แห้งต่างๆ

2.ปลวกที่อาศัยอยู่ในดิน (Ground dweller termites)

เป็นปลวกที่อยู่ในดินซึ่งรังจะติดต่อกับพื้นดิน เพื่ ออกหาอาหารปลวกชนิดนี้จะสร้างความเสียหายให้กับบ้านเรือน ซึ่งจะได้แก่ปลวกในสกุล Macrotermes,Odontotermes,Microtermes,Coptotermes แบ่งได้เป็น 3 ชนิดดังนี้

-ปลวกใต้ดิน (subterranean termites) ปลวกชนิดนี้จะทำรังอยู่ใต้ดิน ซึ่งรังของมันจะทำด้วยเศษไม้ และดิน สกุลปลวกที่พบว่าเป็นปัญหามากที่สุดในประเทศไทยคือ Coptermes havilandi จะพบอยู่ในตอไม้เก่าๆ นอกบ้านปลวกจะสร้างทางเดินที่ทำด้วยดิน และมูลคล้ายอุโมงค์ทางเดินสำหรับคลุมตัวไม่ให้ถูกแสงและศัตรูที่อาจมาทำร้ายพวกมัน เนื่องจากปลวกชนิดนี้ไม่ชอบแสงสว่างนั่นเอง

-ปลวกที่สร้างรังที่มีจอมปลวก (mound-building termites) รังที่มีจอมปลวกที่เราเป็นกันนั้นถูกสร้างมาจากน้าลายผสมกับมูลดินจนมีความแข็งแกร่ง

-ปลวกที่ทำรังด้วยเศษไม้หรือเยื่อไม้ เป็นปลวกที่สร้างรังตามกิ่งไม้โดยนำเศษใบไม้ที่ย่อยแล้วมาผสมกับดิน รังจะค่อนข้างกลมอยู่ตามกิ่งไม้คล้ายกับรังแตน

สกุลปลวก

ภายในประเทศเรานั้นมีปลวกกว่า 200 สายพันธุ์ โดยสามารถแบ่งกลุ่มได้ดังนี้

ปลวกไม้แห้ง (Dry-Wood Termites)

– Cryptotermes cavifrons
– Cryptotermes brevis
– Cryptotermes bengalensis
– Cryptotermes cynocephalus

ปลวกไม้ชื้น (Damp-Wood Termites)

– Neotermes greeni
–Neotermes castaneus
–Neotermes connexus
–Neotermes jouteli
–Neotermes kemneri

ปลวกที่อาศัยอยู่ในดิน สามารถแบ่งออกเป็น 3 กลุ่มย่อย ได้แก่

ปลวกใต้ดิน (Subterranean Termites)

–Coptotermes travians
–Coptotermes curvignathus
–Coptotermes havilandi
–Coptotermes kalshoveni
–Coptotermes sepangensis

ปลวกที่อาศัยอยู่ในจอมปลวก (Mound-Building Termites)

–Macrotermes gilvus
–Macrotermes pakistanicus
–Globitermes sulphureus
–Odontotermes

ปลวกที่อาศัยอยู่ในรังขนาดเล็ก (Carton-Nest Building Termites)

–Microtermes
–Nasutitermitinae
–Schedorhinotermes

วงจรชีวิตและความเป็นอยู่ของปลวกภายในอาณาจักร?